เนื้อเรื่อง และบรรพย่อย ของ โทรณบรรพ

โทรณบรรพ ประกอบไปด้วย 8 บรรพย่อย รวมทั้งหมด 204 ตอน[1][5][2]ดังนี้

1. โทรณภิเษกบรรพ (บทที่ 1–16)[1]2. สัมสปตกบาทบรรพ (บทที่ 17–32)[2]3. อภิมันยุวาทบรรพ (บทที่ 33–71)[1]4. ประติชนบรรพ (บทที่ 72–84)[2]5. ชัยตราทะ วาทบรรพ (บทที่ 85–152)6. ฆโตฎ์กัจวาทบรรพ (บทที่ 153–184)[2]7. โทรณวาทบรรพ (บทที่ 185–193)[2]8. นารายณัสตระ-โมกษณบรรพ (บทที่ 194–204)[1]

บรรพนี้เล่าถึงเหตุการณ์เมื่อโทรณาจารย์รับช่วงต่อจากท้าวภีษมะเป็นผู้บัญชาการรบฝ่ายเการพ ในการทำศึกตอนหนึ่งท้าวชยัทรัถ ซึ่งเป็นน้องเขยของทุรโยธน์สามารถแยกเจ้าชายอภิมันยุลูกชายของอรชุนออกจากกองทัพฝ่ายปาณฑพทั้งหมดได้ และสามารถสังหารเจ้าชายอภิมันยุได้สำเร็จ ทำให้อรชุนโกรธและประกาศจะล้างแค้นด้วยการสังหารท้าวชยัทรัถให้ตกตายตามกัน ในขณะที่กรรณะได้ใช้หอกวิเศษที่พระอินทร์ประทานให้สังหารลูกชายภีษมะคือ ฆโตฏ์กัจ ทำให้กรรณะไม่มีอำนาจวิเศษเหลือที่จะสังหารพี่น้องปาณฑพคนใดคนหนึ่งได้อีกต่อไป

ในการสู้รบโทรณาจารย์สังหารท้าวทรุปัท และท้าววิราฏได้สำเร็จ ในขณะที่กฤษณะใช้กลล่อลวงโทรณาจารย์โดยให้ภีมะสังหารช้างที่ชื่ออัศวถามา ซึ่งเป็นชื่อเดียวกันกับชื่อของลูกชายโทรณาจารย์เพื่อหลอกว่าอัศวถามา ตายแล้ว ยุธิษฐิระซึ่งได้ชื่อว่าเป็นคนถือคำสัตย์เป็นสำคัญถูกกฤษณะเกลี้ยกล่อมให้โกหกโทรณาจารย์ด้วยคำพูดว่าอัศวถามาตายแล้ว และเมื่อโทรณาจารย์หลงผิดคิดว่าอัศวถามาตายแล้วจริง ๆ เพราะคิดว่ายุธิษฐิระไม่มีวันโหก ก็เสียขวัญหมดกำลังใจวางอาวุธและบำเพ็ญตบะโยคะเพื่อละสังขารไปจากโลกนี้ เป็นจังหวะให้ธฤตทยุมน์เข้าไปตัดหัวโทรณาจารย์แล้วโยนเข้าไปในกองทัพฝ่ายเการพได้ ซึ่งเหตุการณ์สงครามที่ทุ่งกุรุเกษตรที่ได้กล่าวมานี้ ดำเนินมาจนถึงวันที่ 15 แล้ว[ต้องการอ้างอิง]

อภิมันยุนำกองทัพรบกับฝ่ายเการพ